Page 79 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Getto walczy" Marek Edelman

Marek Edelman zawsze podkreślał, że wszyscy są współodpowie-
dzialni za losy świata, dlatego trzeba angażować się w sprawy trud-
ne i niebezpieczne.
W książce Strażnik (1999) Marek Edelman powiedział: „Trzeba dziś
znowu młodzież nauczyć, że najważniejszą rzeczą jest życie, a potem
dopiero jest wygoda”. Ale przecież nie chodziło mu o życie byle jakie,
o życie jakiekolwiek, czego dał dowód swoim własnym życiem. Za-
wsze chodziło mu o życie godne. Takie, w którym liczy się przede
wszystkim wolność i odpowiedzialność za drugiego człowieka. Po-
wtarzał to wielokrotnie.
Marek Edelman zawsze bronił swoich poglądów i przekonań. Był
bezkompromisowy. Często wypowiadał słowa bezwzględne na te-
mat Polski i Polaków, nie szczędził też gorzkich słów przedstawicie-
lom narodu żydowskiego. Nie bał się mówić rzeczy niepopularnych.
Jego opinie liczyły się w świecie.
W roku 1998 Marek Edelman otrzymał Order Orła Białego, naj-
wyższe odznaczenie polskie. W roku 2000 miasto, które wybrał, by
w nim żyć, nadało mu tytuł Honorowego Obywatela Łodzi. Inny wiel-
ki obywatel Łodzi, który odbierał to wyróżnienie tego samego dnia
– Jan Karski – powiedział o nim wtedy: „Marek Edelman jest najszla-
chetniejszym z najszlachetniejszych. Jest szlachetny i mądry. A to jest
rzadka kombinacja”. Rok później Edelman został też Honorowym Oby-
watelem Warszawy.
Był doktorem honoris causa nie tylko macierzystej uczelni, ale rów-
nież Uniwersytetu Jagiellońskiego i uczelni w Yale. W kwietniu 2008 r.
otrzymał francuski Order Komandorski Legii Honorowej.
Zmarł 2 października 2009 r. w Warszawie. Jest pochowany obok
swoich przyjaciół na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w War-
szawie. Kilka miesięcy przed śmiercią w książce I była miłość w getcie
(2009), spisanych przez Paulę Sawicką wspomnieniach, Marek Edelman
zawarł swoje najważniejsze przesłanie: „Musimy uczyć, że zło jest złem,
że nienawiść jest złem i że miłość jest obowiązkiem”.
W 2010 r. imię Marka Edelmana otrzymało Centrum Dialogu w Ło-
dzi, którego podstawowym celem jest upowszechnianie idei toleran-
cji oraz przeciwdziałanie przejawom rasizmu, ksenofobii i braku sza-
cunku wobec ludzi odmiennych światopoglądów, pochodzenia i kul-
tury. Idee zawsze bliskie patronowi instytucji.

– 77 –