Page 25 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi - Chava Rosenfarb. Drzewo życia - tom pierwszy.

Samuel Cukerman urodził się w Łodzi. Jego prapradziadek, reb Szmuel Jeches-
kiel Cukerman, należał do pierwszych Żydów, którzy opuścili strefę osiedlenia
1
i zamieszkali w Nowym Mieście . Także pradziadek należał do tych, którzy kładli
2
fundamenty pod żydowski handel bawełną i przemysł tekstylny w mieście. To
on w 1836 roku przeprowadził się do wielkiej kamienicy przy Nowomiejskiej 17,
gdzie później mieszkał Samuel – tam urodzili się jego dziadkowie, ojciec i on
sam, a także jego dwie córki – Bella i Dziunia.
W rodzinnym archiwum znajdowała się paczka dokumentów: rękopisów,
rachunków, petycji, kontraktów, które – choć miały związek jedynie z rodziną
Cukermanów – stanowiły część historii żydowskiego osadnictwa w Łodzi. Jesz-
cze jako gimnazjalista Samuel lubił zakradać się do piwnicy i szperać pomiędzy
zakurzonymi, pożółkłymi papierami, podekscytowany nie tyle ich zawartością,
co rozchodzącym się z nich zapachem przeszłych pokoleń, ale w tamtym czasie,
rozumie się, był zbyt zajęty własnym rozwojem, swym szybko pulsującym, mło-
dym życiem, aby mieć cierpliwość do rzeczywistego zagłębiania się w historię
swego miasta. Był dumny ze swego zakorzenienia w mieście i wystarczała mu
świadomość, że może się tym w każdej chwili wylegitymować.

1 Strefą osiedlenia autorka nazywa rewir utworzony w Łodzi w 1825 r. dla mieszkańców wyznania
mojżeszowego, który obowiązywał do 1862 r. Na osiedlenie się poza rewirem otrzymywały zgodę
tylko nieliczne rodziny żydowskie spełniające określone warunki finansowe.
2 Nowe Miasto w Łodzi powstało po 1821 r., gdy Łódź została jedną z osad fabrycznych. Tak nazy-
wał się teren na południe od ul. Północnej, gdzie początkowo mogli mieszkać wyłącznie nowi nie-
mieccy osadnicy i Polacy. Do 1848 r. tylko osiem żydowskich rodzin skorzystało z możliwości
osiedlenia się poza granicami rewiru, który znajdował się na Starym Mieście. 23