Page 98 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Drzewa Pamięci. 10 opowieści z łódzkiego getta

DRZEWKA_SKLAD_3_Layout 1 19/11/14 14:09 Page 96

leon Weintraub

Mama do pomocy miała dwie Polki, Right behind it, there were tables
które bardzo ją ceniły, bo sama dawała which at night were used as beds for
sobie radę i nie załamała się – wspo- my sisters, while my mum and I slept
mina. in the other room. Two Polish women
Lolek (tak był nazywany w domu) helped my mum in the laundry. They
miał cztery starsze siostry: Lolę valued her highly because she coped
(ur. 1920), Frankę (ur. 1921), Malkę with life and did not break down,’ he re-
(ur. 1921) i Różę (ur. 1924). Trzy z nich calls.
przeżyły wojnę. Nie zachowały się ro- Lolek (as he was called at home)
dzinne fotografie rodzeństwa sprzed had four elder sisters: Lola (born in
wojny, tylko pojedyncze zdjęcia mamy, 1920), Franka (born in 1921), Malka
ciotek, dziadka... (born in 1921) and Róża (born in
– Chodziłem do chederu na 1924). Three of them survived the war.
ul. Solną 5, ale po roku ubłagałem No family photographs of the siblings
matkę, by mnie tam więcej nie posy- from before the war have survived,
łała. Ukończyłem sześć klas szkoły only single photographs of the mother,
podstawowej, gdzie uczyły się wyłącz- aunts and grandfather...
nie dzieci żydowskie. W domu rozma- ‘I attended cheder at 5, Solna
wialiśmy po żydowsku, w szkole tylko Street, but after a year, I pleaded with
po polsku. Lubiłem szkołę, byłem my mother until she agreed not to send
zresztą bardzo dobrym uczniem. I gdy- me there anymore. I completed six
by nie nadeszła wojna, po wakacjach grades of primary school, where only
kontynuowałbym naukę w moim wy- Jewish children learned. At home, we
marzonym gimnazjum przy ul. Sienkie- spoke Yiddish and at the school only
wicza. Polish. I liked school and, as a matter
Już zimą 1939 roku Wajntraubowie of fact, I was a very good student. If
musieli przeprowadzić się do getta. war had not broken out, after the holi-
Zamieszkali najpierw przy ul. Brzeziń- days, I would have continued my edu-
skiej 39, potem Brzezińskiej 59, w koń- cation in my dream gymnasium [middle
cu – aż do likwidacji getta – w miesz- school] in Sienkiewicza Street.’
kaniu przy ul. Jakuba 7. Przez kilka By winter 1939, the Wajntraubs had
miesięcy Lolek uczył się w szkole already had to move to the ghetto.
w getcie, potem musiał pójść do pracy. First, they settled at 39, Brzezińska
Latem 1944 rodzinie udało się kil- Street, then at 59, Brzezińska Street,
kakrotnie uniknąć wywózki z getta. and finally they lived in an apartment
– Potwornie baliśmy się wszelkich at 7, Jakuba Street until the liquidation
zmian, jakie może nieść ze sobą ten of the ghetto. For several months,
wyjazd. Postanowiliśmy się schować Lolek learned at school in the ghetto;
przed deportacją i przeczekać. Spako- then, had to go to work.
waliśmy wszystkie swoje rzeczy i ukry- In the summer of 1944, the family
liśmy się we wnęce za ścianą. Niemcy managed to avoid deportation from the
chodzili od domu do domu i spraw- ghetto several times. ‘We were terribly
dzali, czy ktoś jeszcze został. Za któ- afraid of any changes that the depor-
rymś razem zapomnieliśmy zabrać tation might cause. We decided to hide
plecak, który podczas rewizji wpadł before the deportation and wait. We
w oko Niemcom. Powiedzieli głośno, packed all our belongings and hid in an
że będą strzelać, jeśli kogoś znajdą. alcove behind the wall.

96