Page 46 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Artur Szyk, Człowiek Dialogu

Album-ksi„¿ka Artur Szyk 2.qxd 2011-09-01 17:17 Page 46
6
Pierwszy egzemplarz „Sta−
majowy Józefa Piłsudskiego.
Artysta zaprojektował
Józefowi Piłsudskiemu, które−
w latach 30. XX w. cegielkę
na rzecz budowy
go uważał za męża opatrzno−
Domu – Pomnika Marszałka
ściowego Polski i wroga wszel−
Piłsudskiego w Łodzi
kich nacjonalizmów.
„Poświęcam to dzieło mar−
STATUT KALISKI 4 46 Artura Szyka tutu” Artur Szyk zadedykował Inspiracją dla Szyka był przewrót
szałkowi Piłsudskiemu, po−
nieważ wierzę, że dąży on do
no jest się pogodzić z istnie−
stworzenia odpowiednich wa−
runków przyjaznego współży−
niem artysty, który siedzi nad
cia wszystkich grup narodo−
jednym dziełem dwa i pół ro−
wościowych w Polsce”.
dziennikarzowi. Już w trakcie
W innym miejscu dekla−
pracy
rował: „Wierzę mocno, że ku” – opowiadał polskiemu
miniaturami,
nad
świetne tradycje polskiej to− a zwłaszcza po niezwykłym suk−
lerancji religijnej i narodo− cesie, jaki odniósł prezentując
wej zatriumfują nad nagon− iluminowane teksty na wysta−
kami rozpętanych nacjonalizmów”. wie w 1928 roku w Paryżu, a w 1929 r. na wysta−
„Statut Kaliski” Artura Szyka tworzy 45 luźnych wach w Warszawie, Łodzi i Kaliszu, artysta postano−
kart, na których artysta przedstawił w formie ilu− wił wydać „Statut” w technice heliograwiury.
minowanych miniatur polsko−żydowskie dzieje: od Druk trwał trzy lata. Miniatury Szyka prezentu−
XI wieku, kiedy żydowscy rzemieślnicy wykonywa− jące wkład Żydów w rozwój Polski i ich udział
li pierwsze polskie monety, poprzez okres, gdy pol− w walkach narodowowyzwoleńczych Polaków, by−
scy Żydzi dostali pierwsze przywileje, aż po udział ły wykonywane w drukarni F. Bruckmanna SA
Żydów w polskich walkach narodowowyzwoleń− w Monachium dla paryskiego wydawnictwa La Ta−
czych i ich obecność w Legionach Piłsudskiego. ble Ronde. Odbito wówczas 25 egzemplarzy nume−
Na wspaniale dekorowanych planszach artysta po− rowanych od I do XXV, oznaczonych inicjałami H.
kazuje polskich Żydów, którzy współtworzyli histo− C. (nie na sprzedaż) oraz 500 egzemplarzy nume−
rię kraju. Pojawiają się na nich mincerze Mieszka rowanych cyframi arabskimi. Druk został ukoń−
III, lekarze ratujący życie Barbary Radziwiłłówny, czony w styczniu 1932 r. Sam artysta przyznawał,
bohater insurekcji kościuszkowskiej Berek Josele− że technika reprodukcji barwnej osiąga tak niezwy−
wicz, czy legionista Piłsudskiego, Bronisław Man− kle rezultaty, że wydanie „Statutu Kaliskiego”
sperl. Jedna plansza dedykowana jest rodzinnej w edycji La Table Ronde „trudno wprost odróżnić
Łodzi i robotnikom biorącym udział w rewolucji od oryginału”. Całość jest przechowywana
1905 r. Napisy są w języku polskim i francuskim w sztywnej tece, na której wytłoczony został srebr−
oraz po łacinie. Siedem rycin zawiera tekst Statutu ny orzeł w koronie trzymający miecz i pióro oraz
Kaliskiego, gdzie artysta wypisał 36 punktów herby: Pogoń (Litwa), Archanioł Michał (Ruś)
z przywilejami Żydów udzielonymi przez wielkiego i Gryf. Grzbiet i naroża teki obciągnięte są bordo−
księcia polskiego Bolesława Pobożnego w 1264 r. wą skórą. Egzemplarz nr 1 otrzymał Marszałek Jó−
Ten sam tekst pojawia się w siedmiu językach: zef Piłsudski; znajduje się on obecnie w Zakładzie
polskim, hebrajskim, jidysz, angielskim, niemiec− Zbiorów Ikonograficznych Biblioteki Narodowej
kim, włoskim i hiszpańskim, tak by jego przesła− w Warszawie.
nie dotarło do jak największej liczby odbiorców.
Artur Szyk poświęcił swemu dziełu kilka lat ży− W 1931r. Artur Szyk został odznaczony przez
cia. polski rząd Złotym Krzyżem Zasługi. Jego „Statut”
„Na gruncie paryskim jestem uważany za dziwa− pokazywany był w Genewie pod patronatem Au−
ka. Dziś kiedy malarze malują na łokcie, nie ma− gusta Zaleskiego, ministra spraw zagranicznych II
jąc czasu nawet na wykończenie swoich prac, trud− RP. W latach 1932/33 zorganizowano „Okrężną