Page 122 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Drzewa Pamięci. 10 opowieści z łódzkiego getta

DRZEWKA_SKLAD_3_Layout 1 19/11/14 14:09 Page 120

Maria simonowicz-Klaczkina

– Byłam bardzo dobrą uczennicą. ‘I was a very good student. I also
Chodziłam też na zajęcia z tańca, attended dance classes and my
a mama często brała mnie z sobą na mother would often take me to Philhar-
koncerty do filharmonii. Nie byliśmy re- monic concerts. We were not religious,
ligijni, raczej zasymilowani – opowiada. but rather assimilated.’
Gdy wybuchła wojna, większość When the war broke out, most of
rodziny – zarówno ze strony ojca, jak the family on both the father’s and
i mamy – opuściła Łódź, ale Gitli nie mother’s side left Łódź, but Gitla could
było na to stać. Wraz z córką przenio- not afford it. In January 1940, she and
sły się do getta w styczniu 1940 roku. her daughter moved to the ghetto.
Zamieszkały przy ul. Tokarzewskiego 25, They lived at 25, Tokarzewskiego
w mieszkaniu nr 12, na rogu Franci- Street, in apartment No. 12, on the cor-
szkańskiej, w 13-metrowym pokoju. ner of Franciszkańska Street in a 13-
Temperatury zimą były tam niemal mi- square-meter room. In the winter, the
nusowe. – Na początku dostawałyśmy temperature in the room dropped to
niewielki zasiłek, ale okazało się, że zero. ‘At the beginning, we received
osoby obciążające budżet getta tra- a small allowance, but it turned out that
fiają do wysyłki i przyszło nam ukrywać anyone who was a burden to the
się w różnych miejscach, póki się nie budget of the ghetto was deported and
uspokoiło – wspomina. Zaczęły praco- we had to hide in different places until
wać – Gitla jako krawcowa w resorcie, it all calmed down,’ she recalls. They
a Maria przy gorsetach i dywanach. began to work – Gitla as a seamstress
Ale przez dwa lata chodziła do szkoły. in the sewing department, and Maria in
Ukończyła w getcie 4 klasę gimnazjum the production of corsets and carpets,
i dostała tzw. małą maturę – świadec- but she also attended school for two
two w dwóch językach z fotografiami, years. In the ghetto, she completed the
ocenami i podpisem dyrektorki – pani 4th grade of a gymnasium, passed the
Stelli Rejnowej i Rumkowskiego. Maria school graduation exam, the so-called
wspomina ten okres dobrze. – Byliśmy “mała matura”, receiving a certificate in
młodzi, wieczorami spotykałam się two languages with photographs,
z dziewczętami i chłopcami, głównie grades and the signature of the head-
sąsiadami. Nie mieliśmy pojęcia, co mistress, Ms Stella Rejnowa and of
działo się z ludźmi wysyłanymi z getta. Rumkowski. Maria has fond memories
Mieliśmy nadzieję i przyjmowaliśmy of this period. ‘We were young and in
tylko dobre wiadomości – opowiada. the evening I would meet with the girls
Ale pamięta też z getta dotkliwy głód. and boys, mostly neighbours. We had
– Jedzenia ciągle brakowało. Było go no idea what happened with the peo-
za mało, abyśmy choć raz z mamą ple deported from the ghetto. We
mogły powiedzieć, że nie jesteśmy hoped and we accepted only good
głodne. By od razu nie zjeść całego news.’ But she also remembers ex-
przydziału chleba, dzieliłyśmy go na treme hunger in the ghetto. ‘Food was
porcje, ale czasami głód był tak always scarce. Me and my mum al-
straszny i tak nam dokuczał, że odkra- ways lacked food and we could never
wałyśmy część z jutrzejszego kawałka. say that we were not hungry. In order
A potem tego żałowałyśmy. not to eat the whole bread ration, we
W czasie wielkiej szpery Niemcy would divide it into small portions, but
zabrali mamę Marii. – Biegałam po sometimes the hunger was so strong

120