Page 6 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Raport 2016 - Sprawiedliwi nr 3.
P. 6
SPRAWIEDLIWI_NR_3_A4_Layout 1 26/10/2016 14:29 Page 6
RAPORT 2016: Sprawiedliwi No 3
Sprawiedliwa:
Antonina
Wyrzykowska
Bolesław Waliszewski // Katolickie LO
im. o. Anastazego Pankiewicza w Łodzi
W 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa.
Po wkroczeniu na terytorium Polski Niemcy rozpoczęli
niespotykany na taką skalę terror ludności cywilnej.
Upokarzanie, bicie, odbieranie własności, masowe mordy
– to wszystko charakteryzowało politykę hitlerowców
w okupowanej Polsce. Ze szczególną bezwzględnością
traktowano ludność żydowską. Wkrótce stało się jasne,
6 że jednym z głównych celów Hitlera i nazistów jest
wymordowanie europejskich Żydów.
Bohaterstwo tej rodziny zaczyna lacy. Rodzina Wy-
się w roku 1941. Kiedy w lipcu rzykowskich była
Niemcy założyli w Łomży getto, narażona nie tyl-
Wyrzykowscy z narażeniem życia ko na niemieckie
przekraczali jego granice by do- represje, ale tak-
starczać żywność zamkniętym że na nieustanne
tam Żydom. Pomoc zakończyła pogróżki i agre-
się rok później, gdy 1 listopada sję ze strony pol-
getto zostało zlikwidowane, a Ży- skich sąsiadów.
dzi przesiedleni najpierw do Wojna w niektó-
obozu przejściowego w Zambro- rych ludziach wy-
wie, następnie do Auschwitz-Bir- zwoliła najgorsze
kenau. instynkty. Przy-
Pani Antonina jednak nie prze- zwolenie na bru-
stała nieść pomocy prześladowa- talność i śmierć
Antonina Wyrzykowska 1 nym ludziom. Od 1942 roku było zupełnie in-
ukrywała, w swoim gospodar- ne niż dziś. Ataki
Mimo grożącej kary śmierci za ja- stwie w Janczewku – zaledwie na Sprawiedli-
wych trudno na-
kąkolwiek pomoc udzieloną Ży- 4 km od Jedwabnego – siedmiu zwać inaczej niż
dom, wielu Polaków zdecydowało Żydów. Tragiczna historia trud- haniebnymi.
się narażać siebie i swoje rodziny. nych stosunków Polaków i Żydów Po wycofaniu się Dyplom Yad Vashem Antoniny Wyrzykowskiej 1
Wśród tych Sprawiedliwych zna- w tej części okupowanej Polski
lazła się Antonina Wyrzykowska, dosięgła również Wyrzykowskich. oddziałów nie-
wspaniała kobieta i bohaterka, Organizowali zakamuflowane mieckich, uciekających przed Austrii do obozu dla uchodźców
która po wojnie wielokrotnie mu- schrony, karmili i chronili ukrywa- nadciągająca ze wschodu Armią w Linzu. Wróciła z obozu do kraju
siała znosić szykany za swoją po- nych Żydów. Mimo kilkakrotnych Czerwoną, pani Antonina została i razem z rodziną zamieszkała
stawę. kontroli niemieckich udało im się ciężko pobita przez sześciu sąsia- w Milanówku pod Warszawą.
Pani Antonina urodziła się 2 sierp- uniknąć odkrycia schronów i śmier- dów należących do miejscowej W 1976 roku dzięki staraniom ro-
nia 1916 roku w małej wsi Jan- ci całej rodziny. partyzantki. Powodem było odmó- dzin, które zostały przez nich oca-
czewko. Jej rodzice – Franciszek Jednym z ukrywanych Żydów był
wienie wydania ukrywających się lone, Antonina Wyrzykowska wraz
i Józefa Karwowscy – prowadzili Szmuel Wassersztajn – ocalały
u niej Żydów. To wydarzenie z mężem Aleksandrem zostali od-
gospodarstwo rolne. Sytuacja ma- z pogromu w Jedwabnem. Zaled-
mocno wpłynęło na losy całej jej znaczeni tytułem Sprawiedliwych
terialna rodziny była trudna. Anto- wie rok wcześniej, 10 lipca 1941
rodziny, która zdecydowała się na wśród Narodów Świata. W 2007
nina wyszła za mąż już w wieku roku, 300 Żydów z Jedwabnego
16 lat za Aleksandra Wyrzykow- zostało spalonych w stodole przeprowadzkę do Łomży. Jesie- roku otrzymała również Krzyż Ko-
skiego. Młode małżeństwo po ślu- w czasie pogromu. Zbrodni tej nią 1945 roku Antonina wraz mandorski Orderu Odrodzenia
bie zamieszkało z rodzicami An- z inspiracji i za przyzwoleniem z sześcioma ukrywanymi przez Polski. Pani Antonina zmarła 29
toniny. niemieckim dokonali niestety Po- siebie Żydami przedostała się do listopada 2011 roku w Milanówku.
