Page 26 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Instalacja Marzenie Abramka. Pamięci Abramka Koplowicza & Lolka Grynfelda
P. 26
Drzewa Lolek
Marzenie Abramka Pamięci
Przechowanie, a potem opublikowanie Lolek chodził do szkoły powszechnej Marzenie Abramka
wierszy, notatek i rysunków Abramka przy ul. Żeromskiego 9, gdzie nauczy-
Koplowicza zawdzięczamy Eliezerowi cielka należała do partii narodowo-de-
Od 2004 w Parku Ocalałych w Łodzi Lolkowi Grynfeldowi. Choć nigdy się nie mokratycznej. – Ja czułem się bardziej
poznali, był jego przyrodnim bratem. Polakiem niż Żydem. Jak umarł Piłsudski,
sadzone są drzewa pamięci dedykowane Ojciec Abramka – Mendel Koplowicz, to płakałem, jakby to był ktoś najbliższy
osobom, które przeżyły wojnę. Każde Ocalały z łódzkiego getta – ożenił się – opowiadał. Marzył o tym, by być pisa-
symbolizuje osobę albo całą rodzinę, po wojnie z matką Lolka, Helą Grynfeld rzem albo dziennikarzem. Kiedy wybu-
i stał się jego ojczymem. – Prawie nigdy chła wojna, miał 16 lat.
która jest lub była związana z Łodzią. nie mówił o synu i nie zdradził, że ma ze-
Park jest symbolem życia i pamięci, szyt z wierszami Abramka, znalazłem go Gdy Niemcy utworzyli getto, zamieszka-
ocalenia i nadziei. dopiero po jego śmierci – mówił Grynfeld. li przy ul. Gnieźnieńskiej, potem prze-
Doprowadził do tego, że utwory Ko- nieśli się na ul. Lutomierską. Mama była
plowicza zostały wydane w 1993 roku zatrudniona w fabryce papierniczej, Pamięci Abramka Koplowicza i Lolka Grynfelda
po polsku, a potem także po hebrajsku on został listonoszem, potem pracował
i w innych językach. w szpitalu przy ul. Łagiewnickiej. Nie
Taka idea przyświecała pomysłodawczyni parku Halinie chodził do szkoły.
Elczewskiej (1919–2013). Za każdym z drzew kryje się opo- Urodził się w 1923 roku. Mieszkał
wieść o Łodzi przedwojennej i jej wielokulturowej historii, z mamą, dziadkami i ciotką w wynaję- Po Wielkiej Sprzerze był posłańcem
dziejach łódzkich kupców, rabinów, szewców, nauczycieli, tym mieszkaniu przy ul. Nowomiejskiej w biurze Wydziału Aprowizacji u Aro-
Pamięci Abramka Koplowicza i Lolka Grynfelda
drobnych fabrykantów i robotników, którzy w 1940 roku 4. Jego dziadek Abraham Rosental był na Jakubowicza, jednej z osobistości
musieli przenieść się na teren utworzonej wówczas przez chasydem. Babka Lolka – Rajzla Rosen- łódzkiego getta. Kiedy je likwidowano,
Niemców dzielnicy dla Żydów. To miejsce upamiętnia losy tal – była natomiast postępową kobietą. Lolek i jego matka zostali w grupie kil-
wielu rodzin, nadanie Łodzi nazistowskiej nazwy Litzman- Matka Lolka – Hela – pracowała w skle- kuset osób porządkujących teren. Pra-
nstadt, głód, śmierć, wywózki do Chełmna nad Nerem i Au- pie obuwniczym. Była socjalistką. Ro- cowali przy pakowaniu maszyn i rzeczy
schwitz-Birkenau. Ale także historie o ocaleniu, wyzwo- dzice Lolka rozwiedli się, kiedy był mały. wywożonych do Niemiec. W paździer-
leniu i życiu po wojnie. Niektórzy Ocalali wrócili do Polski Ojciec ożenił się po raz drugi i mieszkał niku 1944 roku Niemcy wsadzili ich do
na zawsze albo na jakiś czas, inni nie mogli bądź nie chcieli przy ul. Piotrkowskiej, ale spotykał się pociągu i wywieźli do obozu Sachsen-
wracać i rozpoczęli nowe życie w różnych zakątkach świata. z synem bardzo rzadko. hausen w Oranienburgu pod Berlinem.
Park Ocalałych opowiada losy ich wszystkich. Swoje drzew-
ka mają tu także brat Abramka, Eliezer Lolek Grynfeld i jego
żona Rachela (nr 355 i nr 352).
26 27
