Page 6 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Klub Kuriera.

6 JAN KARSKI BIOGRAFIA

Zreferowanie procesu budowy Polskiego Państwa Podziemnego wydało mu się naj-
ważniejszą misją życia. Podczas noclegu we wsi nieopodal Koszyc został zdradzony
i aresztowany. Przesłuchania i tortury gestapo trwały 2-3 dni. Zbliżając się do kresu
wytrzymałości, podjął próbę samobójczą, podcinając sobie żyły. Odratowany w szpitalu
w Nowym Sączu, został z niego odbity po brawurowej akcji żołnierzy ZWZ. Po ucieczce
Jan Karski ponownie zaangażował się w konspirację. Po 7 miesiącach w ukryciu przeniósł
się do Krakowa, gdzie sporządzał raporty z odsłuchu zagranicznych stacji radiowych.
19 4 1
\ 1 9 4 2 W październiku 1941 r. przeniesiono go do Biura Informacji i Propagandy AK. W 1942 r.
Cyryl Ratajski (Delegat Rządu Emigracyjnego na Kraj) wezwał Karskiego, aby zlecić mu
kolejną misję, tym razem czekała go droga do Londynu. Podczas przygotowań Kozielews-
ki dwukrotnie odwiedzał warszawskie getto. Stał się bezpośrednim obserwatorem
Zagłady. Spotkał się również z przedstawicielami żydowskich partii politycznych Leonem
Feinerem i Menachemem Kirszenbaumem, którzy przekazali mu przesłanie do aliantów
i całego świata, w sprawie ratowania Żydów przed Zagładą. Aby lepiej zrozumieć sytuację
Żydów, dwukrotnie przeszedł z żydowskim przewodnikami do getta warszawskiego
i przekradł się do obozu tranzytowego w Izbicy Lubelskiej. Emisariusz wyruszył w swoją
najważniejszą misję między 12 a 19 września 1942 r., a już 15 listopada był w bazie Królewskich
Sił Powietrznych pod Londynem. Mimo sukcesu misji, oczekiwana mobilizacja aliantów
wobec sprawy żydowskiej nie nastąpiła. Jan Karski miał szansę poinformowania os-
obiście najważniejszych ludzi o tragedii, która rozgrywała się na ziemiach polskich.
Należeli do nich, poza członkami Rządu RP na emigracji, między innymi: minister spraw
zagranicznych Wielkiej Brytanii Anthony Eden i szef brytyjskiego Kierownictwa Operacji
Specjalnych lord Selborne. Swoją misję Jan Karski kontynuował w Stanach Zjednoczonych,
jednak po raz kolejny spotkał się z reakcją odmienną od swoich oczekiwań. 28 lipca
1943 r. odbył rozmowę z prezydentem USA Franklinem D. Rooseveltem. Odzew strony
19 4 4 amerykańskiej na raport Karskiego był znikomy. W styczniu 1944 r. podjęto decyzję
o ponownym wysłaniu emisariusza z Anglii do USA, gdzie w listopadzie 1944 r. została
wydana jego książka Tajne Państwo. Stała się ona natychmiast bestsellerem na rynku
amerykańskim. Karski był zapraszany na wykłady przez wpływowe gremia i uczelnie
w Stanach Zjednoczonych. Starał się zainteresować świat sprawą polską. Po zakończeniu
wojny powrót do kraju, który znalazł się w strefie wpływów radzieckich, wiązał się dla
Jana Karskiego z ogromnym ryzykiem komunistycznego więzienia, tortur i śmierci.
Swoją przyszłość związał ze Stanami Zjednoczonymi i działalnością naukową. Wtedy
19 5 2 to przyjął na stałe wojenny pseudonim Jan Karski za swoje nazwisko. W 1952 r. obronił
doktorat na Georgetown University i został na tej uczelni niemal do końca swojego
życia, wielokrotnie nazywając ją swoim domem.