Page 130 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Jesteśmy drzewami wiecznymi.

Jankiel uczestniczył w powojennym żydowskim życiu, ale jego publiczność
znająca jidysz z roku na rok topniała. Na początku lat 50. ożenił się z Polką,
Bogumiłą Niewiadomską, z którą miał dwóch synów: Jerzego i Aleksandra.
Chłopcy chodzili do żydowskiej szkoły im. Pereca, gdzie uczyli się jidysz, ale
stopniowo coraz dalej odchodzili od żydowskiej tradycji.
Jankiel Herszkowicz nie umiał odnaleźć się w powojennej rzeczywistości Polski.
Dotkliwie przeżył antysemicką nagonkę marca 1968 roku i wyjazd przyjaciół.
Myślał o emigracji do Danii, ale żona nie chciała opuszczać kraju. Zmarł
śmiercią samobójczą w 1972 roku. Mimo to jego piosenki żyją do dziś. Syn
Jankiela – Aleksander Herszkowicz – w latach 90. zaangażował się w prace
Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, zmarł nagle w 2006 roku.
Jego córka Łucja, a wnuczka Jankiela, uczestniczyła w wielu projektach dedy-
kowanych dziadkowi, m.in. zaśpiewała w spektaklu baletowym „Kolor żółty”,
była także współtwórczynią międzynarodowego przedsięwzięcia teatralnego
„Szpera ‘42”, wystąpiła w kilku dokumentach. Syn Jankiela Herszkowicza –
Jerzy – przez 30 lat był zawodowym żołnierzem w pułku radiotechnicznym,
w ostatnich latach powraca do swoich korzeni.
W 1966 roku piosenki Herszkowicza zostały nagrane przez rozgłośnię Polskiego
Radia w Łodzi w ramach cyklu „Z nią było łatwiej przeżyć”. Dzięki temu
zapisany został na taśmie głos trubadura getta. Znacznie później jego dzieje
stały się pretekstem do realizacji kilku filmów, m.in. Izraelczycy nakręcili obraz
pt. Król i błazen, gdzie śpiewak z getta został przeciwstawiony Rumkowskiemu.
Z kolei kanadyjski reżyser David Kaufmann, który nazywa Herszkowicza Bobem
Dylanem Łodzi, wyreżyserował dokument Song of the Lodz Ghetto.
W 1994 roku w Paryżu nakładem Josefa Wajsblata wyszła książka Jankl
Herszkowicz. Der gezang fun lodzer getto (Ballady z łódzkiego getta), z kolei
Gila Flam w Izraelu opisała Herszkowicza w książce Singing for Survival.

Film Pieśń z getta łódzkiego David Kaufman (2010)
Film Song of The Łódz Ghetto, David Kaufman (2010)

130