Page 32 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. "Fragmenty pamięci".

Fragmenty pamięci Fragments of memory

– Nie miałem pojęcia, że mam tutaj drzewko, “I had no idea that I had a tree here, or else
inaczej bym je częściej odwiedzał – zażartował I would have visited it more often,” Henryk
Henryk Panusz, gdy mu przypomnieliśmy, że zo- Panusz joked when we reminded him that the
stało zasadzone w 2004 roku, przy okazji 60. rocz- tree was planted in 2004, on the occasion of the
nicy likwidacji Litzmannstadt Getto. Był wówczas 60th Anniversary of the Litzmannstadt Ghetto
prezydentem Fundacji Monumentum Iudaicum Liquidation. At the time, he was the President
Lodzense na rzecz ratowania dziedzictwa łódz- of the Monumentum Iudaicum Lodzense Foun-
kich Żydów. dation for the preservation of the heritage of the
Jews of Łódź.
Urodził się w 1929 roku w Warszawie i tam prze-
żył wojnę. W Łodzi mieszka od stycznia 1945 roku He was born in Warsaw in 1929 and there he sur-
z dwiema przerwami, gdy wyjeżdżał do Stanów vived the war. He has lived in Łódź since January
Zjednoczonych. Ale jego ojciec Teodor i cała rodzi- 1945 with two breaks, when he left for the Unit-
na po mieczu to łodzianie, którzy współtworzyli ed States. But his father Teodor and the whole
historię miasta. Henryk jest jedynym żyjącym family on his paternal side are all Łódź citizens
potomkiem dwóch ważnych łódzkich rodów: who co-created the city’s history. Henryk is the
Pinkusów i Hirszbergów oraz właścicielem jednej only living descendant of two important Łódź
z najpiękniejszych łódzkich kamienic przy zbiegu families: the Pinkus family and the Hirszberg
al. Kościuszki i ul. Zielonej, zbudowanej przez jego family. He is also the owner of one of the most
dziadka, Mieczysława Pinkusa, m.in. za posag beautiful tenement houses in Łódź at the junc-
żony, Bronisławy z domu Hirszberg. Pinkusowie tion of Kościuszki Avenue and Zielona Street. The
zajmowali eleganckie pierwsze piętro z oknami tenement house was built by his grandfather,
wychodzącymi na aleję (wówczas Spacerową). Mieczysław Pinkus. The grandfather used the
W części budynku na parterze mieściły się biura dowry of his wife, Bronisława (née Hirszberg) to
handlowe, większość wynajmowali lokatorom, sponsor the construction of the building. The
m.in. znanym malarzom. Pinkusowie mieli Pinkus family occupied an elegant first floor with
trzech synów i córkę. Najmłodszy syn, Teodor, windows overlooking the avenue (then known
po studiach technicznych w Monachium znalazł as Spacerowa Avenue). Part of the building on
pracę w Tallinie. Tam poznał przyszłą żonę, Marię the ground floor housed commercial offices,
Schwartz z domu Kremm, wdowę z kilkuletnią most of which they rented out to tenants, in-
córeczką. To dla niej Teodor zmienił nazwisko cluding well-known painters. They had three
na Panusz i wyznanie na luterańskie. Maria była sons and a daughter. Their youngest son, Teodor,
pół Estonką, pół Szwedką. Po ślubie w szwedzkiej found work in Tallinn after studying engineering
katedrze w Tallinie Panuszowie przyjechali do in Munich. There he met his future wife, Maria
Warszawy w 1928 roku i tam rok później urodził Schwartz (née Kremm), a widow with a sever-
się ich syn. al-year-old daughter. It was for her that Teodor
changed his surname to Panusz and converted
Mały Henryk był ochrzczony i wychowany w tra- to be a Lutheran. Maria was half Estonian, half
dycji protestanckiej. Uczęszczał w Warszawie do Swedish. After marrying in a Swedish cathedral
ewangelickiego Gimnazjum im. Mikołaja Reja. in Tallinn, the Panusz family came to Warsaw in
Często przyjeżdżał do Łodzi i z okien mieszkania 1928 and their son was born there a year later.

32