Page 67 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Drzewa Pamięci. 10 opowieści z łódzkiego getta

DRZEWKA_SKLAD_3_Layout 1 19/11/14 14:09 Page 65

Jack (Jakub) Fuchs

Mamę pamięta. Była piękna. Jego He worked in various Jewish aid or-
córka Mariana jest do niej podobna. ganizations. In 1960, he settled in Ar-
Z Auschwitz trafił do Dachau, gdzie gentina, where his aunt lived. It was
w kwietniu 1945 roku wyzwolili go there he met his future wife, Yvonne
amerykańscy żołnierze. Po roku spę- Wurmser, a Holocaust survivor from
dzonym w Niemczech wyemigrował do France. They got married. Their
Nowego Jorku. Tam pracował w róż- daughter, Mariana (born in 1966) mar-
nych żydowskich organizacjach pomo- ried Alejandro Kijak. They have three
cowych. W 1960 roku zamieszkał daughters.
w Argentynie, gdzie żyła jego ciotka. For years, Jack could not talk to
Tam poznał przyszłą żonę – Yvonne anyone about his experiences. It was
Wurmser, ocalałą z Holokaustu z Fran- not until many years after the war and
cji. Wzięli ślub. Ich córka – Mariana after a long therapy that he began to
(ur. 1966) wyszła za mąż za Alejandra meet with young people, visit universi-
Kijaka. Mają trzy córki. ties and participate in television pro-
Przez długie lata Jack nie mógł grams. He wrote two books: “Tiempo
z nikim rozmawiać o swoich przeży- de Recordar” (1995) – “Time to Re-
ciach. Dopiero wiele lat po wojnie i po member” and “Dilemas de la memoria”
długiej terapii zaczął spotykać się (2006) – “Dilemmas of Memory”. In
z młodzieżą, jeździć po uniwersyte- 2013, Tomás Lipgot made a biograph-
tach, brać udział w programach telewi- ical film about him, “El árbol de la mu-
zyjnych. Napisał dwie książki: „Tiempo ralla” (“The Tree That Grows on
de Recordar ” (1995) – „Czas przypo- a Wall”).‘In the Bible, it is said: there is
minania” i „Dilemas de la memoria” a time for peace and a time for war,
(2006) – „Dylematy pamięci”. W 2013 a time to plant and a time to uproot that
roku Tomás Lipgot zrealizował o nim which is planted, a time to love and
film biograficzny „El árbol de la muralla” a time to die. And I say that there is
(„Drzewo, które wyrasta z muru”). also a time to remember.’
– W Biblii jest powiedziane: jest However, he still cannot talk about
czas pokoju i czas wojny, czas siania it with his loved ones.
i zbierania plonów, czas miłości ‘When you are the sole survivor of
i śmierci. A ja mówię, że jest również the whole family, you feel pangs of re-
czas przypominania. – Wciąż jednak morse. For many years, I could not go
nie umie o tym rozmawiać z najbliż- to Argentina where my aunt lived, be-
szymi. – Kiedy jest się jedynym ocalo- cause I was afraid to tell her that they
nym z całej rodziny, ma się tyle wy- were all killed. How could I explain that
rzutów sumienia. Ja przez wiele lat nie only I had survived?’
jechałem do Argentyny, gdzie żyła After many years, he decided to
moja ciotka, bo bałem się jej powie- bring his daughter to Poland. He
dzieć, że wszyscy zginęli. Jak miałem wanted to show her the city where he
wytłumaczyć, że tylko ja przeżyłem? was born, where he had played ball,
Po wielu latach postanowił przy- where his parents had lived. ‘I want her
wieźć do Polski swoją córkę. Chciał jej to know something about me, about
pokazać miasto, w którym się urodził, where I come from. We used to live
gdzie grał w piłkę, gdzie żyli jego ro- here. We used to go to school, chase
dzice. – Chcę, by coś wiedziała one another in the field, walk to a Pol-
o mnie, o tym, skąd pochodzę. ish school to take a shower.

65