Page 23 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Bobkowski. CHULIGAN WOLNOŚCI.

23

CZAS WOJNY WE FRANCJI
Gdy nie udało się wyjechać do Argentyny, a w Europie rozpoczęła się II wojna światowa, Bobkowscy
próbowali w Paryżu jakoś zarabiać na życie. Basia pracowała u swoich gospodarzy, pomagała też w pol-
skiej kuchni. W 1940 roku Andrzej wraz z fabryką, w której pracował, został ewakuowany na południe
Francji. Wtedy to powstawał dziennik, w którym notował swoje spostrzeżenia, komentarze dotyczące
przeczytanych lektur i refleksje z podróży. Jego zapiski stały się podstawą wydanych w 1957 roku przez
Instytut Literacki dzienników Szkice piórkiem, które uchodzą za arcydzieło gatunku.
Basia w tym czasie została w Paryżu. Niewiele wiadomo o jej życiu przez te miesiące. W dzienniku
Andrzeja są tylko niewielkie fragmenty pokazujące, że mimo zachwytu otaczającą go urodą świata, tęsknił
za żoną, która została sama. W lipcu 1940 roku zanotował:
Zawsze o tobie myślę i tak mi żal, że nie jesteśmy razem. Mielibyśmy tyle tematów do rozmowy
i tyle okazji do przeżywania tego, co innym wymyka się, przecieka między palcami i wydaje się
nudną monotonią…
I w innym miejscu:
Czemu nie jesteśmy razem? Śmialibyśmy się razem, chodząc po wąskich uliczkach pełnych
słońca i chodzilibyśmy tak wolno i leniwie, jak szły moje papiery z Prefektury do merostwa: 500
metrów w 24 godziny. Demain apres-midi. Znowu bez ciebie...

Smak łez, gorący i słony
Serce wali mi tak mocno, że w tej ciszy słyszę wyraźnie każde uderzenie. Gardło mam ściśnięte.
Otwieram bramę. Tadzia z rowerami zostawiam na podwórzu i wbiegam na schody. Dzwonię.
Otwiera P. Odpycham go i wbiegam do kuchni. Wypowiedziałem tylko jedno imię i wzdłuż całego
mnie poczułem ciepło tulącego się ciała, chowającego się w moich ramionach, zapach włosów,
wgłębienia oczu pod ustami, smak łez, słony i gorący...
Szkice piórkiem, 29 września 1940

Wąskoustny dowcip

Basia ma rację. Kiedyś na moje pytanie, pełne
dumy i zarozumiałości: „I gdzież znalazłabyś takie- Chuligan wolności
go drugiego męża?”, ona odpowiedziała krótko:
– W Tworkach, kochanie!
Jej dowcip jest zawsze wąskoustny.
Szkice piórkiem, 4 września 1941

WE FRANCJI PO WOJNIE
Okres powojenny był trudny w całej Europie. Bob-
kowscy, by przeżyć, chwytali się różnych prac – on był
księgarzem, magazynierem, redaktorem, współpra-
Paryż, Lasek Buloński, 1943 r.
cował z Józefem Czapskim w placówce 2. Korpusu,
wkrótce znalazł się w kręgu powstającej właśnie „Kul-
tury”. Basia była pomocą domową. Ale – mimo że obo- Bobkowski
je pracowali – ledwo wiązali koniec z końcem. Było im
bardzo ciężko. – Pamiętam, jak Andrzej nas odwiedzał,
on był zawsze bardzo głodny, zjadał wszystko, co dostał
– wspominała Zofia Hertz, redaktorka „Kultury”. Wakacje we Francji

Katalog A Bobkowski 165 x 235_11 sierpnia.indd 23 2013-09-16 18:27:43