Page 114 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. "Fragmenty pamięci".

Wielka Szpera 5-12 września 1942 The Great Szpera, 5-12 September 1942

Litzmannstadt Getto
po Wielkiej Szperze

Po Wielkiej Szperze, w październiku 1942 roku, w łódzkim getcie było jeszcze ponad 89 tysięcy miesz-
kańców. Wszyscy, także kilkuletnie dzieci, pracowali, bo tylko pracujący otrzymywali kartki żywnościo-
we i mieli szansę na przeżycie. Nieliczne maluchy uratowane przed deportacją były ukrywane; starano
się, aby były niewidoczne.

Getto w Litzmanstadt przetrwało do lata 1944 roku. Było najdłużej istniejącym gettem na terenie oku-
powanych ziem polskich, wszystkie inne Niemcy zlikwido wali w 1942 i 1943 roku. Likwidacja łódzkiego
getta rozpoczęła się 23 czerwca 1944 roku. Do 14 lipca Niemcy wywieźli do Chełmna nad Nerem i za-
mordowali ponad 7 tys. osób. Po krótkiej przerwie transporty ruszyły na południe. Od 9 do 29 sierpnia
1944 roku około 70 tys. Żydów Niemcy wywieźli do Auschwitz-Birkenau. Jednym z ostatnich transpor-
tów został wywieziony także Przełożony Starszeństwa Żydów Chaim Mordechaj Rumkowski.

Hans Biebow, szef niemieckiej administracji getta, pozostawił kilkaset osób, głównie urzędników get-
ta, inżynierów i rzemieślników wraz z rodzinami, którzy w październiku 1944 roku zostali wywiezieni do
obozów pracy w okolice Berlina i Drezna. Około 800 osób zostało do porządkowania terenu getta. Oni
dotrwali do wkroczenia do Łodzi Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku.
Oblicza się, że w obozach zagłady zamordowanych zostało około 145 tys. ludzi, któ rzy przebywali
w łódzkim getcie. Wojnę przeżyło 5-15 tys. osób, dokładne liczby nie są znane. Większość ocalałych
rozjechała się po całym świecie.

114