Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi to nowoczesna instytucja, która zajmuje się pamięcią, historią i tożsamością miasta. Współpracując z polskimi i zagranicznymi artystami, ekspertami, naukowcami, wykorzystując nowoczesne metody edukacyjne, autorskie programy i twórcze rozwiązania, Centrum Dialogu proponuje dynamiczną i różnorodną ofertę kulturalną i edukacyjną, adresowaną zarówno do społeczności polskiej, jak i zagranicznej, która coraz liczniej odwiedza instytucję i Łódź.
Od samego początku większość realizowanych przez nas projektów ma bardzo aktualny kontekst, wyodrębniając współczesny i wielokulturowy aspekt Łodzi, zgodnie z przyjętą zasadą: PAMIĘTAĆ, ROZUMIEĆ, DZIAŁAĆ.
Pamiętać przeszłość // Remember the Past
Rozumieć współczesność // Understand the Present
Budować lepszą przyszłość // Create the Future
Centrum Dialogu zostało powołane decyzją Rady Miejskiej w Łodzi w sierpniu 2010 roku. Dwa miesiące później, otrzymało imię Marka Edelmana. Instytucja zaczęła funkcjonować z początkiem 2011 roku. Przez trzy lata Centrum Dialogu funkcjonowało bez stałej siedziby, dopiero od 2014 roku mieści się w nowym, specjalnie zaprojektowanym budynku, znajdującym się w Parku Ocalałych, w sąsiedztwie miejsca, gdzie stoi Pomnik Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej, obelisk Żegoty i Kopiec Pamięci z ławeczką Jana Karskiego.
Zgodnie z założeniami statutowymi Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi jest otwartą, świecką instytucją kultury, działającą ponad podziałami politycznymi, a jego podstawowym celem jest prowadzenie działalności edukacyjno-kulturalnej, dotyczącej przede wszystkim popularyzowania dorobku różnych kultur, promowanie wielokulturowego i wieloetnicznego dziedzictwa Łodzi, ze szczególnym uwzględnieniem kultury żydowskiej – co podkreślono w statucie - oraz upowszechnianie idei tolerancji i przeciwdziałanie przejawom rasizmu, ksenofobii i braku szacunku dla ludzi odmiennych światopoglądów, pochodzenia i kultury.
W statucie Centrum Dialogu zapisano także, że instytucja ma realizować projekty upamiętniające łódzką społeczność żydowską oraz działania na rzecz upamiętnienia Ocalałych i Sprawiedliwych oraz ich rodzin, co faktycznie ma miejsce od 2011 roku. W imieniu władz Łodzi Centrum Dialogu organizuje – we współpracy z innymi partnerami - coroczne miejskie uroczystości dedykowane upamiętnieniu historii Litzmannstadt Getto (w roku 2014 i 2019 były to ogromne wydarzenia z udziałem kilkuset gości z zagranicy, przedstawicieli ambasad, konsulatów i organizacji międzynarodowych) oraz tzw. obozu cygańskiego utworzonego przez Niemców na terenie getta w listopadzie 1941 roku i zlikwidowanego trzy miesiące później. Centrum Dialogu od 2011 roku organizuje także przyznawanie w imieniu Prezydenta Miasta Łodzi tzw. Drzew Pamięci w Parku Ocalałych osobom pochodzącym z Łodzi, które przeżyły Zagładę i organizuje ceremonie przyznawania certyfikatów nadania Drzew Pamięci. Utrzymuje również kontakt z rodzinami Ocalałych z Łodzi i ze świata (od 2011 roku przyznanych zostało ponad 200 nowych certyfikatów osobom, które dostały swoje drzewko w Parku Ocalałych). Centrum gromadzi też informacje o rodzinach, przygotowuje wystawy, publikacje i spotkania.
Od początku istnienia Centrum Dialogu ściśle współpracuje z mniejszościami, z łódzkimi Romami, ze społecznością muzułmańską, bardzo bliski kontakt i regularne działania (m.in. w ramach Kolorowej Tolerancji, świąt religijnych, spotkań dotyczących dialogu ekumenicznego, a od dwóch lat w ramach Nocy Świątyń) prowadzimy we współpracy z parafią ewangelicko-augsburską, parafią prawosławną, kościołem baptystów, parafią ewangelicko-reformowaną, nie pomijając oczywiście kościoła katolickiego – w ostatnich dwóch latach organizowaliśmy kilka wydarzeń we współpracy z Kurią Metropolitarną Łódzką. W 2015 roku wykładem prof. Władysława Bartoszewskiego, rozpoczął się w Centrum Dialogu cykl „Tłumaczenie świata”, w którym poruszane są i analizowane najbardziej aktualne wydarzenia na świecie. Co roku proponujemy inne, najbardziej aktualne tematy do dyskusji.
Centrum Dialogu to jedna z niewielu instytucji kultury znajdująca się na obszarze dawnych Bałut, które wśród mieszkańców Łodzi, a także w pamięci zbiorowej Polaków, mają opinię dzielnicy trudnej, niebezpiecznej i od przynajmniej stulecia cieszącej się złą sławą, dlatego wymagająca wielostronnych działań rewitalizacji społecznej. W 2015 roku Centrum Dialogu zainicjowało w całym mieście wiele wydarzeń wokół stulecia przyłączenia Bałut do Łodzi pod hasłem „Miasto Bałuty”, w tym cykl wykładów, spacerów i warsztatów, których efektem były dwie edycje „Bałuckiego Słownika”, gra miejska, gra memory, cykl filmów o Bałutach i wystawa realizowana razem z Akademią Sztuk Pięknych na starych bałuckich kamienicach, a także dwie ważne i odbijające się dużym echem w mieście imprezy: „Bigiel na Żytniej” (w którym uczestniczyło ponad 2 tysiące osób) i „Bigiel na Młynarskiej”. Ten teren wymaga wieloaspektowych i długoterminowych działań rewitalizacyjnych. Próbą także innego spojrzenia na Bałuty i Stare Miasto był organizowany przez Centrum z ogromnym sukcesem piknik rodzinny w Helenowie, który przyciągał setki mieszkańców Łodzi. Zaczęliśmy od Helenowa literackiego z Tuwimem w tle, był też Helenów teatralny, filmowy, swingujący i awangardowy.
Wierzymy, że w stosunkowo krótkim czasie Centrum Dialogu im. Marka Edelmana zaistniało już na kulturalnej mapie Łodzi, jest także rozpoznawalną instytucją w Polsce, a jako instytucja zajmująca się pamięcią funkcjonuje również na mapie Europy.
