Jan Karski, a właściwie Jan Romuald Kozielewski, posiadający pseudonim – Witold, urodził się 24 kwietnia 1914r., a zmarł 13 lipca 2000r. przeżywszy 86 lat. Potrafił posługiwać się kilkoma językami, był kurierem i emisariuszem polskiego rządu na uchodźstwie. Znany był także z posiadania doskonałej, fotograficznej pamięci.
Karski należał do PPP – Polskiego Państwa Podziemnego – tajnych struktur państwa polskiego w czasie II wojny światowej, które podlegały Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej, znajdującemu się na uchodźstwie. PPP było jedną z największych w Europie organizacji konspiracyjnych.
Zadaniem Jana Karskiego jako kuriera, było przewożenie do rządu polskiego znajdującego się we Francji lub Wielkiej Brytanii, tajnych raportów oraz instrukcji z okupowanej wtedy Polski. Wśród przekazywanych ustnie informacji oraz postulatów stronnictw politycznych w kraju dla przedstawicieli polskich znajdujących się na emigracji znajdowały się np. informacje dotyczące aktualnej sytuacji Żydów w czasie trwania II wojny światowej.
Kiedy w 1942r. Jan Karski dostał się do getta warszawskiego, spotkał się tam z Leonem Feinerem (we własnym akcie urodzenia posiadał imię – Wacław Wendyński) oraz z Menachem Kirszenbaumem. Leon Feiner był reprezentantem Żydowskiego Komitetu Narodowego oraz socjalistycznej partii politycznej BUND, natomiast Menach Kirszenbaum był działaczem syjonistycznym oraz członkiem Żydowskiej Samopomocy Społecznej w getcie.
Zarówno Leon jak i Menach pomogli Karskiemu zobrazować tragizm sytuacji żydowskiej.
„Niech żaden przedstawiciel w Lidze Narodów nie śmie tłumaczyć, że nie wiedział co tu się dzieje! Rzeczywista pomoc Żydom może nadejść tylko z zewnątrz!” – słowa te ułyszał Karski podczas wizyty w getcie warszawskim i cytował je po latach. Twierdził, że to właśnie je, miał przekazać „wolnemu światu”.
Po zobaczeniu getta warszawskiego, dzięki żydowskiemu podziemiu, Jan Karski dostał się do getta tranzytowego znajdującego się w Izbicy Lubelskiej. Było to miejsce, z którego Żydzi wywożeni byli do obozów zagłady w Bełżcu oraz Sobiborze.
W ramach działalności kurierskiej wiadomości na temat tego, co zobaczył i usłyszał, razem z otrzymanymi przez niego dokumentami w getcie, przekazał polskiemu rządowi, który wtedy przebywał na emigracji w Londynie.
Zadaniem Jana Karskiego jako kuriera i emisariusza było nie tylko przekazywanie informacji rządowi polskiemu lecz także przekazywanie informacji na temat okupowanej Polski zachodnim sojusznikom. Do takich informacji należały między innymi działalność PPP oraz sprawy polityczne związane z radziecką okupacją kraju polskiego.
Pomimo tego, że Karski oraz wielu innych kurierów szerzyli wiedzę dotyczącą tragicznej sytuacji Żydów, nikt się tym nie przejmował oraz nic z tym nie robił. W wyniku braku odzewu na tragiczny los Żydów, Szmul Zygielbojm – przedstawiciel BUNDU w Radzie Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, popełnił samobójstwo.
Jan Karski napisał książkę, której tytuł brzmiał „Story of a Secret State” – Tajne państwo. Premiera jej odbyła się w 1944r. Karski opisał w niej przeżycia wojenne m.in. – wspomnienie wizyty w getcie warszawskim oraz pobyt w Izbicy Lubelskiej. Pierwsze wydanie książki Karskiego można zobaczyć w warszawskim Muzeum Polin.
Oprócz działalności kurierskiej, Karski był także prawnikiem, historykiem, politologiem, dyplomatą oraz profesorem nauk politycznych.
Michalina Lewandowska, Nadia Zawadzka - XIII LO