Page 8 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Raport 2016 - Sprawiedliwi nr 4
P. 8
RAPORT 2016: Sprawiedliwi No 4
Sprawiedliwi:
Polscy artyści Mieczysław Fogg wraz
z zespołem tancerek
na statku MS Batory 1
także pomagał tym, którzy szukali fabryki chemikaliów „Ormil”. Pod-
schronienia w innych miejscach. czas wojny, w swoim mieszkaniu
Iwona Stachowska XXIV LO w Łodzi Dostarczał żywność i pieniądze przy Szczygla 9, Helena ukrywała
Aleksandra Sobieszek XXIV LO w Łodzi
Ignacemu Zalcsztajnowi, który łącznie 7 osób: Helenę Caspari
ukrywał się w mieszkaniu dozorcy z córką Hanią, Dawida Epsteina,
kamienicy, w której mieszkał ar- Leona Feinera, Marię Nudel, Jó-
Artystów cechuje wrażliwość na otaczającą ich rzeczywistość. tysta. Dla Fogga nie liczyło się to, zefa Orchonia (swojego przyszłe-
Świat w czasie II wojny światowej często oczekiwał od ludzi że jego przyjaciele byli Żydami go męża) oraz nieznanego z naz-
nadzwyczajnych poświęceń i szczególnej empatii. W tych – był z nimi związany, a przecież wiska adwokata. Pan Aleksander
Zelwerowicz również pomagał Ży-
prawdziwych przyjaciół poznaje
czasach nie można było liczyć się tylko ze sobą. Trzeba było się w biedzie. dom. Z Sochaczewa wysyłał do
żyć dla innych, często płacąc najwyższą cenę. Takie właśnie Wielkim bohaterstwem w trakcie swojej córki paczki z jedzeniem
postawy przyjęło wielu polskich artystów. II wojny światowej wykazała się i pieniędzmi. Po wojnie Helena
również Helena Zelwerowicz wraz z Józefem Orchoniem wyemigro-
ze swoim ojcem Aleksandrem. wała z Polski. W 1979 roku
30 maja 1901 roku w Warszawie wraz z żoną i ośmioletnią córką. Obydwoje byli aktorami i reżyse- w Nowym Jorku Helena Zelwero-
urodził się mistrz sentymentalnych Singer przed wojną był kierowni- rami. Helena była związana z te- wicz-Orchoń odebrała w imieniu
piosenek – Mieczysław Fogg (wła- kiem kabaretu „Qui pro Quo”, z któ- atrami w Wilnie, Łodzi, Sosnowcu swoim i ojca tytuł Sprawiedliwych
ściwie Mieczysław Fogiel). Jego rym Fogg był związany. Wkrótce oraz z Teatrem Powszechnym wśród Narodów Świata za pomoc
pasja muzyczna rozwijała się po- artysta pomógł zdobyć im doku- w Warszawie. Jej ojciec był jed- Żydom w czasie wojny.
8 czątkowo w chórach kościelnych. menty z fałszywymi tożsamo- nym z twórców polskiego teatru Postawy tych osób to tylko dwie
ściami oraz znalazł dla nich mie-
Świadkiem jednego z koncertów
z wielu wśród polskich artystów.
w pierwszej połowie XX wieku.
był słynny aktor okresu między- szkanie. Przez parę dni ukrywał Występował w Teatrze Polskim W każdym kręgu świata arty-
wojnia – Ludwik Sempoliński, także swojego bliskiego przyja- w Warszawie oraz w Krakowie, stycznego możemy znaleźć oso-
który skierował Fogga do Szkoły ciela z wytwórni płyt – Stanisława Łodzi, Wilnie. W 1932 roku zało- by, które otrzymały tytuł Spra-
Muzycznej im. Fryderyka Cho- Tempela. Tempel wrócił jednak do żył Państwowy Instytut Sztuki wiedliwych wśród Narodów Świa-
pina. Tu rozpoczęło się rozwijanie getta, do swojej rodziny. Schro- Teatralnej. Była to pierwsza pla- ta. Na ich barkach ciążyła jeszcze
talentu młodego artysty, który nienie pod jego dachem znalazł cówka w Polsce, w której mogli większa odpowiedzialność, po-
wkrótce stał się sławnym solistą. również przyjaciel z lat szkolnych się kształcić aktorzy i reżyserzy. nieważ były one osobami po-
Gdy wybuchła wojna, opuścił Stefan Glücksberg, któremu W momencie rozpoczęcia okupa- wszechnie znanymi w tamtych
Warszawę, ale nie na długo – 26 w 1942 roku udało się uciec z trans- cji niemieckiej życie zawodowe czasach. Warto zapoznać się
października wrócił do rodzinnego portu do obozu śmierci w Treb- Zelwerowiczów skończyło się. z historiami innych artystów.
miasta i mimo zakazów Niemców lince. W gronie ukrywanych przez Aleksander ze względu na swój W tym celu serdecznie zapra-
występował dla polskiej publicz- Fogga był także Stanisław Kopf wiek nie mógł pracować fizycznie, szamy na wystawę poświęconą
ności w kawiarniach. W czasie – nauczyciel śpiewu, któremu ar- więc zaczął pracę w Domu Inwa- Sprawiedliwym wśród artystów,
okupacji wspierał prześladowa- tysta pomógł zdobyć sfałszowane lidów Wojennych pod Sochacze- która znajduje się na stronie Mu-
nych przyjaciół Żydów. Pod jego dokumenty, by mógł wyjechać wem. Helena, ze względu na zeum Historii Żydów Polskich.
dachem znalazł schronienie dyry- z Warszawy. Fogg ukrywał Żydów dobrą znajomość języka niemiec- Wystawę można obejrzeć pod linkiem:
gent Ignacy Singer (Iwo Wesby) nie tylko pod swoim dachem, ale kiego, znalazła pracę w biurze http://sprawiedliwi.org.pl/wystawa-artysci/
Źródła zdjęć: 1 - Domena Publiczna, 2 - Fot. Piotr Drabik, zdjęcie na licencji CC BY 2.0, 3 - Archiwum rodzinne państwa Bukowińskich, 4 - Archiwum Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, 5 - Projekt "Polscy Sprawiedliwi
– przywracanie pamięci" w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN fot. z archiwum rodzinnego rodziny Bukowińskich, 6 - Zdjęcia z archiwum M. Kuligowskiego otrzymane dzięki uprzejmości Muzeum Auschwitz-Birkenau,
7 - Zdjęcia z archiwum M. Kuligowskiego, 8 - Zdjęcie na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported, 9 - Archiwum Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, fot. Cyntia Nykiel,
PaTroni HonoroWi:
Polskie
Towarzystwo
Sprawiedliwych
wśród Narodów
Świata
WydaWca: ParTnerzy:
Teksty umieszczono w gazecie na licencji creative commons – uznanie autorstw – użycie niekomercyjne
– bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tekst licencji na stronie http://creativecommons.pl/instrukcja-dokument
do zdjęć umieszczonych w gazecie obowiązują prawa podane w odpowiednich opisach. Projekt dofinansowany przez
Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.
Szkoły Biorące udział W ProJekcie: katolickie Liceum ogólnokształcące im. o. anastazego Pankiewicza w łodzi
// Xiii Liceum ogólnokształcące im. Marii Piotrowiczowej w łodzi // XXXiV Liceum ogólnokształcące im. krzysztofa
kieślowskiego w łodzi // XXiV Liceum ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-curie w łodzi // iV Liceum ogólnokształcące www.centrumdialogu.com
im. emili Sczanieckiej w łodzi // XXVi Liceum ogólnokształcące w łodzi im. krzysztofa kamila Baczyńskiego /klub-kuriera
