Transporty i adresy kolektywów

Część deportowanych do getta łódzkiego lokowana była przez administrację żydowską w tzw. kolektywach. Decyzja o powołaniu kolektywów wynikała z dwóch podstawowych pobudek. Najważniejszym czynnikiem była panująca w getcie sytuacja lokalowa. Już przed przywiezieniem Żydów z Europy Zachodniej getto cierpiało pod tym względem na ogromne trudności. Przyjęcie znacznej liczby nowych mieszkańców zmusiło Chaima Rumkowskiego do podjęcia decyzji o zajęciu budynków szkolnych na kolektywy. Nie bez znaczenia były również czynniki ekonomiczne. Rumkowski wychodził z założenia, że koszty utrzymania takich jednostek są niższe, prowadzenie gospodarstwa prostsze, łatwiej też było zorganizować opiekę nad potrzebującymi.
Zachodni wysiedleńcy przychylnie odnieśli się do pomysłu powołania kolektywów. Łatwiej było im znieść ciężkie, nowe warunki getta wśród rodaków, zwłaszcza, że na miejscu mieli zapewnioną opiekę lekarską. Każdy kolektyw miał swojego lekarza i trzy pielęgniarki, opłacanych z budżetu getta. Na czele stali kierownicy z zastępcami, powołani jeszcze przez władze niemieckie w czasie transportu. Za porządek i czystość odpowiadali blokowi, wyznaczeni na polecenie Przełożonego Starszeństwa Żydów.
Nowi mieszkańcy getta przekonali się szybko, że warunki panujące w kolektywach były koszmarne. W wielu kolektywach nie było żadnych mebli, łóżek, pieców. W relacjach czytamy, iż pierwszą noc ludzie spędzali w ubraniach, siedząc na przywiezionych przez siebie materacach, opierając się o plecy sąsiada. Na mieszkańca przypadało 0,4 m² powierzchni. Spać można było tylko leżąc na boku. Panująca ciasnota umożliwiała uniknięcie zimna, ludzie ogrzewali pomieszczenia ciepłotą swych ciał. W korytarzach i przy oknach, jeżeli w ogóle były okna, panowało jednak nieznośne zimno.
Tylko jeden z dziesięciu istniejących kolektywów posiadał wodociąg i toalety w budynku. Korzystano ze studni i przepełnionych rozsypujących się latryn na podwórzach. Nie wszyscy byli jednak w stanie wyjść na zewnątrz, zwłaszcza zimą. Korzystano ze stojących na korytarzach kubłów. Jeden kubeł przypadał na jeden korytarz, co sprawiało, że niemal zawsze były przepełnione.

.